سیستمهای رودخانهای بهشدّت به تغییرات زمینساخت حسّاس هستند و در واکنش به حرکات زمین ساختی، دچار تغییراتی در ویژگیهای ژئومورفولوژیکی بستر و تغییرات بستر خود میشوند. این تغییرات موجب پیدایش آثار مخرّبی روی زمینهای کشاورزی، نواحی مسکونی و سازههای اطراف رودخانه میشود. در این پژوهش رودخانهی گیلانغرب به طول 20 کیلومتر از لحاظ آثار نوزمین ساخت مورد بررسی قرار میگیرد. با استفاده از عکسهایی هوایی سال 1344، تصاویر ماهوارهای TM سال 1365 و تصاویر IRS سال 1381 مسیر رودخانه، در سه دورهی زمانی در محیط نرم افزارArcGIS رقومی شده و تغییرات بستر، تعداد مئاندرها و تغییرات طول رودخانه در این سه دوره محاسبه شده است. در ادامه برای اثبات تأثیر فعّالیّتهای نوزمین ساختی، شاخصهای ژئومورفیک SL و S محاسبه شد و نیمرخ طولی رودخانه مورد تحلیل قرار گرفت. درنهایت با بازدیدهای میدانی از منطقه، شواهد ژئومورفولوژیکی آثار نوزمین ساخت بر رودخانهی گیلانغرب شناسایی شد. نتایج پژوهش حاکی از آن است که طیّ دورهی زمانی 37 ساله، نوزمین ساخت عامل اصلی تغییرات رودخانهی گیلانغرب بوده است. بهدلیل شدّت فعّالیّتهای نوزمین ساختی، میزان تغییرات رخ داده در رودخانه طیّ دورهی زمانی 1365 تا 1381 شدیدتر از دورهی زمانی 1344 تا 1365 بوده است و این امر توسّط جابهجای بیشتر بستر، تغییرات تعداد مئاندرها، طول رودخانه و میزان حدّاکثر جابهجایی رخ داده در این دوره و همچنین مقادیر کمّی شاخصهای ژئومورفیک و شواهد ژئومورفولوژیک و تفسیر نیمرخ طولی رودخانه تأیید میشود. الگوی رودخانه در قسمتهای کمشیبتر از نوع مئاندری و در مناطق پرشیبتر از نوع الگوی شریانی است.
)