@article { author = {شریفی کیا, محمد and مال امیری, نعمت}, title = {}, journal = {Quantitative Geomorphological Research}, volume = {1}, number = {4}, pages = {149-160}, year = {2018}, publisher = {Iranian Association of Geomorphology}, issn = {22519424}, eissn = {}, doi = {}, abstract = {}, keywords = {}, title_fa = {آشکارسازی تغییرات الگوی مکانی رودخانۀ هیرمند و تحلیل مورفولوژیکی آن}, abstract_fa = {هیرمند نام رودخانه‌ای حیات‎آفرین برای یکی از کانون‌های جمعیتی در گوشۀ شرقی کشور است که در منتهی‌الیه خود بخشی از مرز مشترک ایران و افغانستان را به طول 30 کیلومتر تشکیل می‌دهد. خشکسالی‌های پیاپی و زیرساخت‌های خاص مورفولوژیکی، بستر مناسبی برای تغییرپذیری در الگوی هندسی و استقرار فضایی مجرا و مسیر اصلی این رودخانه فراهم کرده است. درک و استخراج این تغییرات و معرفی ویژگی‌های مورفولوژیک آن، به‎سبب فراهم‎آوری تغییر در حدود مرزی و چالش در الگوی بهره‎برداری مشترک از آب آن، موضوع مهم و مورد توجه پژوهش حاضر است. برای این امر، الگوی تغییرات مکانی رودخانه در نیم قرن گذشته (1344-1390)، از طریق تحلیل تصاویر سنجش از دوری دو زمانه مورد بررسی قرار گرفت. در این راستا، طول رودخانه با توجه به الگوی امروزی آن به 13 مقطع فضایی تقسیم و تغییرات هندسی رودخانه برپایۀ نقشه‎های بُرداری مستخرج از تصاویر مقدم و مؤخر در هر یک از این مقاطع، به‎طور جداگانه مورد بررسی قرار گرفتند. یافته‌ها بیانگر رخداد تغییر در الگوی هندسی اغلب بخش‌های رودخانه است؛ به‎طوری که در تمامی مقاطع مورد بررسی، محور رودخانه تغییرپذیری بین حداقل 5 تا حداکثر 31 درجه را تحمل کرده است. تغییر در الگوی فضایی رودخانه نیز به‎دنبال تغییر در الگوی هندسی آن شکل گرفته، به‎طوری که سطح اشغال آن 5/31 درصد افزایش یافته و از رقم 9/1میلیون مترمربع در سال 1344، به بیش از 5/2 میلیون مترمربع در سال 1390 رسیده است . همچنین یافته‌های پژوهش نشان داد، به‎سبب تغییر در الگوی فضایی رودخانه، مقادیر مشخصی از اراضی کشور در نوار مرزی واگذار و به‎طور متقابل، از اراضی همسایه به خاک کشور الحاق شده است. یافته‌های پژوهش درخصوص عوامل ایجابی تغییر در الگوی فضایی و هندسی رودخانه، علاوه‎بر تأیید و تأکید بر عوامل ثابت محیطی، مسئلۀ خشکسالی‌های پی‎درپی و انسداد بستر توسط ماسه‌های انباشته شده (حاصل از عمل باد) را عامل محوری و مؤثر این تغییرات می‌داند.}, keywords_fa = {هیرمند,تغییرات هندسی,تصاویر سنجش از دوری,مورفولوژی بستر,الگوی فضایی}, url = {https://www.geomorphologyjournal.ir/article_77896.html}, eprint = {https://www.geomorphologyjournal.ir/article_77896_3bcd408fc114efed41b091bd4a23e5f0.pdf} }