2024-03-29T04:11:46Z
https://www.geomorphologyjournal.ir/?_action=export&rf=summon&issue=10028
پژوهشهای ژئومورفولوژی کمّی
22519424
22519424
1396
5
4
بررسی ویژگیهای رسوبی و کانیشناسی رسوبات قدیمی و جدید دشت سیلابی رودخانه سقز
محمد مهدی
حسین زاده
کاظم
نصرتی
خه بات
درفشی
رودخانهها، یکی از عناصر موجود در سرتاسر چشمانداز قارهای و حساس به تغییرات بوده که فرم خود را در طی زمان در برابر دامنه وسیعی از نیروهای درونی و بیرونی تنظیم میکنند. هدف اصلی این مطالعه، بررسی ویژگیهای کانیشناسی رسوبات قدیمی و جدید دشت سیلابی رودخانه سقز، انطباق پراکنش واحدهای لیتولوژی با یافتههای کانیشناسی و بررسی تأثیر شرایط زهکشی حوضه موردبررسی بر روی این ویژگیها است. بر این اساس، 14 نمونه از رسوبات دشت سیلابی در امتداد شاخه اصلی رودخانه سقز (شامل هشت نمونه از رسوبات جدید و شش نمونه از رسوبات قدیمی) در محل اتصال شاخههای فرعی به رودخانه اصلی جمعآوری شد. در ابتدا، کربناتهای سیمانی نمونههای قدیمی برای بررسی ویژگیهای دیاژنزی و شناسایی نوع سیمان رسوبات قدیمی تحت آنالیز XRD قرار گرفتند. سپس از نمونهها مقاطع نازک تهیه شدند تا مطالعات کانیشناسی، دانهشماری، انطباق پراکنش واحدهای لیتولوژی در سطح حوضه با یافتههای کانیشناسی و در ادامه تحلیلهای آماری بر روی دادههای بهدستآمده صورت گیرد. بهمنظور مشخص نمودن تفاوتهای کانیشناسی و اجزای رسوبی تشکیلدهنده رسوبات قدیمی و جدید دشت سیلابی از آزمون من - ویتنی و برای تعیین مؤلفههای اصلی تأثیرگذار بر تغییرات کانیشناسی و اجزای رسوبی از تحلیل عاملی استفاده شد. نتایج XRD نشان داد که سیمان بین قطعات گراولی کنگلومراها در تمام رخنمونهای پادگانه رودخانهای از نوع کلسیت میباشد. با توجه به نتایج تحلیلهای آماری، تفاوت میانگین دو گروه رسوبات قدیمی و جدید دشت سیلابی رودخانه سقز به لحاظ کوارتز پلیکریستالین، شیست و ولکانیک معنیدار میباشد. بر اساس نتایج تحلیل عاملی، مؤلفه اول با توجیه 2/32 درصد از واریانس بهصورت قوی مثبت با کوارتز پلیکریستالین و شیت و بهصورت قوی منفی با قطعات ولکانیکی مرتبط است. واحد سنگی شیست در بیشتر موارد یا در نزدیکی محل آبراهههای اصلی حوضه و رودخانه سقز قرارگرفته و یا در پاییندست حوضه و محل تشکیل پادگانههای رودخانهای سخت شده (کنگلومرا) واقعشده است.
دشت سیلابی
کنگلومرا
کانیشناسی
تحلیل عاملی
رودخانه سقز
2018
11
18
1
18
https://www.geomorphologyjournal.ir/article_78061_f30fd02dc36d1616e579f60a5da10d07.pdf
پژوهشهای ژئومورفولوژی کمّی
22519424
22519424
1396
5
4
ارائه مدل ترکیبی نوین بهمنظور افزایش دقت تهیه نقشههای حساسیت زمینلغزش با تأکید بر مدل رگرسیون وزنی جغرافیایی (GWR) (مطالعه موردی: حوضه دزعلیا، استان اصفهان)
مجتبی
یمانی
غلامرضا
مقامی مقیم
علیرضا
عرب عامری
کورش
شیرانی
در این پژوهش یک مدل ترکیبی نوین بهمنظور افزایش دقت تهیه نقشه حساسیت زمینلغزش در حوضه دزعلیا، استان اصفهان که یک منطقه حساس نسبت به زمینلغزش میباشد ارائهشده است. بدین منظور در ابتدا با استفاده از مطالعه ادبیات تحقیق، تفسیر عکسهای هوایی و خصوصیات منطقه مطالعاتی ۲۳ فاکتور مؤثر در زمینلغزش شامل فاکتورهای ژئومورفولوژیکی، زمینشناختی، هیدرولوژیکی و محیطی انتخاب گردید، سپس با استفاده از مدل AHP < /span> به غربالگری پارامترها پرداخته شد و تعداد ۱۲ پارامتر بهمنظور اجرای مدل انتخاب گردید. با توجه به اینکه میزان تأثیر پارامترها در زمینلغزش در بخشهای مختلف یک حوضه یکسان نمیباشد بهمنظور رفع این مشکل از مدل رگرسیون وزنی جغرافیایی بهمنظور قطعهبندی حوضه موردمطالعه استفاده گردید و حوضه با استفاده از ۳ پارامتر لیتولوژی، TPI و انحنای سطح به ۲۵ قطعه تقسیم گردید و سپس مدل SVM-FR برای هر یک از قطعهها اجرا گردید و درنهایت از تلفیق قطعهها، نقشه نهایی پهنهبندی حساسیت زمینلغزش حاصل گردید. از ۸۴ زمینلغزش موجود در منطقه ۷۰ درصد (۵۹ زمینلغزش) بهمنظور اجرای مدل و ۳۰ درصد (۲۵ زمینلغزش) بهمنظور صحت سنجی مورداستفاده قرار گرفت. بهمنظور بررسی دقت و صحت مدل، به مقایسه مدل با مدلهای SVM-FR و FR با استفاده از منحنی ROC پرداخته شد و نتایج نشان داد مدل ترکیبی دارای دقت پیشبینی بالاتری (۸۵۱/۰) نسبت به مدل SVM-FR (۷۴۲/۰) و مدل FR (۷۱۴/۰) میباشد. بر اساس نتایج حاصل از مدل ترکیبی ۵۱/۳۴۵۰ هکتار (۷۴/۲۰ درصد) از منطقه مطالعاتی در رده خطر زیاد و ۹۴/۴۴۱ هکتار (۶۶/۲ درصد) در رده خطر خیلی زیاد قرار دارد. با توجه به تأثیر شگرف مدل GWR در بالا بردن دقت نقشههای حساسیت زمینلغزش، استفاده از آن در پژوهشهای مربوط به زمینلغزش توصیه میگردد.
زمینلغزش
مدل رگرسیون وزنی جغرافیایی
اعتبار سنجی
حوضه دزعلیا
روش ماشین بردار پشتیبان
نسبت فراوانی
2018
11
18
19
40
https://www.geomorphologyjournal.ir/article_78062_9961e2346d34b6eb871469b79d8281d5.pdf
پژوهشهای ژئومورفولوژی کمّی
22519424
22519424
1396
5
4
تحلیل میزان مهاجرت عرضی مجرای رودخانه ارس با استفاده از روش ترانسکت در طی سالهای 2016-1987 (از سد خدا آفرین تا سد میل مغان)
فریبا
اسفندیاری
مسعود
رحیمی
محسن
رحیمی
در این پژوهش، میزان مهاجرت مجرای رودخانه ارس در طی 29 سال گذشته (در بازه زمانی 1987 م، 1366ه.ش تا 2016م، 1395ه.ش) با استفاده از روش ترانسکت موردبررسی قرار گرفت. در ابتدا مجرای رودخانه برای دو دوره زمانی با استفاده از پردازش تصاویر ماهوارهای سنجنده های TM، OLI، لندست 5 و 8 به دست آمد. سپس با توجه به مورفولوژی و میزان مهاجرت مجرا، رودخانه ارس به 13 ترانسکت تقسیمشده و میزان مهاجرت مجرا بر اساس مهاجرتهای صورت گرفته محاسبه شد. همچنین، با توجه به تغییرات ایجادشده در مساحت ترانسکت ها، وسعت اراضی ازدسترفته و یا اضافهشده در هر دو کرانه رودخانه محاسبه گردید. نتایج نشان داد که میانگین میزان مهاجرت مجرای رودخانه ارس در طول 29 سال گذشته (مابین دو سد) در حدود 73/4 متر در سال بوده است. در طی این دوره در حدود 48/171 هکتار به اراضی ایران افزودهشده و در مقابل حدود 26/376 هکتار از اراضی ایران درنتیجه تغییرات مجرا از دسترس خارجشده است. بر این اساس پیشنهاد میشود ارزیابی دقیق تغییرات رودخانههای مرزی موردتوجه بیشتری قرار گیرد.
مورفولوژی رودخانه
تغییرات مجرا
مهاجرت عرضی
روش ترانسکت
رودخانه ارس
2018
11
18
41
58
https://www.geomorphologyjournal.ir/article_78063_e5b9d5b5d3b9b07fefae9330d281f152.pdf
پژوهشهای ژئومورفولوژی کمّی
22519424
22519424
1396
5
4
بررسی همبستگی مورفومتری ترکهای حاصل از فرونشست با تغییرپذیری ادافیک در دشت نیشابور
مریم
جلینی
عادل
سپهر
غلامرضا
لشکری پور
علیرضا
راشکی
در دهه اخیر، پدیده فرونشست بهعنوان یک مخاطره ژئومورفیک، در بخش وسیعی از دشتهای ایران در حال وقوع است. این پدیده با بروز ترکها و شکافهایی در روی زمین و آسیب زدن به سازههای سطح زمین شناخته میشود. هدف این مقاله بررسی ارتباط آماری بین تغییرپذیری ادافیک با تغییرات مورفولوژی ترکهای حاصل از فرونشست زمین در دشت نیشابور میباشد. در ابتدا چهار منطقه در سطح دشت نیشابور شامل روستاهای بازوبند، کاریزک، بشرو و کلاتهقنبر که شکافهای مرتبط با فرونشست در آنها به لحاظ ویژگیهای مورفومتری مانند عرض، طول و ژرفا برجسته و متفاوت هستند، شناسایی و انتخاب شد. در طول شکاف این مناطق نمونهبرداری خاک بهصورت سیستماتیک در دو حالت سطحی (30-0 سانتیمتر) و عمقی (100-30 سانتیمتر) صورت گرفت و اندازهگیری شاخصهای مورفولوژی شامل عرض، طول و عمق شکاف انجام شد. بهمنظور بررسی ویژگیهای فیزیکی – شیمیایی خاک، پنج مشخصه بافت، دانهبندی، درصد رطوبت، pH و هدایت الکتریکی نمونهها تعیین شد. سپس با بهرهگیری از آزمونهای آماری ناپارامتریک، ارتباط بین ویژگیهای فیزیکی- شیمیایی خاک با شاخصهای مورفولوژی شکافها بررسی و تحلیل شد. ضریب همبستگی بین متغیرها نشان داد که رابطه بین شاخص طول شکاف و درصد رطوبت در سطح اطمینان 95 درصد، با ضریب همبستگی 677/0 معنیدار میباشد. همچنین نتایج نشان داد که همبستگی بین شاخص عمق شکاف با درصد رطوبت، درصد شن و درصد رس در سطح عدم اطمینان 5 درصد معنیدار میباشد. نتایج همبستگی آماری تأیید کرد که رطوبت خاک عاملی جهت گسترش ابعاد شکاف (عمق و طول) است. همچنین افزایش مقادیر هدایت الکتریکی نیز باعث افزایش ابعاد شکاف (عمق) در منطقه مطالعاتی شده است.
فرونشست زمین
افت سفره آب زیرزمینی
شکاف زمین
دشت نیشابور
روشهای آماری
2018
11
18
59
75
https://www.geomorphologyjournal.ir/article_78064_aac2545518ccf35aef3e0ae6474afad2.pdf
پژوهشهای ژئومورفولوژی کمّی
22519424
22519424
1396
5
4
تحلیل تغییرات جانبی مجرای رودخانه زرینهرود با استفاده از روشهای ژئومورفومتریکی
منصور
خیری زاده آروق
محمدحسین
رضائی مقدم
معصومه
رجبی
رسول
دانش فراز
مجرای رودخانههای آبرفتی سیستمهای دینامیکی هستند که در معرض تغییرات مختلفی میباشند. در این رابطه، جابجایی مجرا و فرایندهای مرتبط باعث مخاطراتی از قبیل آب شستگی پلها، تخریب جادههای ارتباطی و از بین رفتن اراضی میشود. ازاینرو، پایش و نظارت بر تغییرات مجرای رودخانهها ازجمله اقدامات اساسی در زمینه مدیریت رودخانهها و دشتهای سیلابی میباشد. در تحقیق حاضر، تغییرات جانبی مجرای رودخانه زرینهرود (جیغاتیچای) در طی 30 سال گذشته بررسیشده است. این پژوهش متکی بر کارهای میدانی و آزمایشگاهی، تصاویر ماهوارهای، نقشههای توپوگرافی و زمینشناسی و دادههای ایستگاههای هیدرومتری میباشد. بهمنظور تحلیلهای کمّی از روشها و شاخصهای ژئومورفومتریک به همراه مدل HEC-RAS استفاده شد. مجرای رودخانه در بالادست سد انحرافی نوروزلو به دو بازه (از ابتدای بازه مطالعاتی تا شهرک صنعتی شاهیندژ بهعنوان بازه اول و از این شهرک تا محل سد مذکور بهعنوان بازه دوم) و از پایاب سد انحرافی نورزولو تا چاله ارومیه به سه بازه (از پایاب این سد تا شهر میاندوآب بهعنوان بازه سوم، از میاندوآب تا روستای چلیک بهعنوان بازه چهارم و از این روستا تا مصب بهعنوان بازه پنجم) تقسیمبندی شد. پلانفرم مجرا در بازههای بالادست سد انحرافی از نوع مئاندری با میانبرهای شوت (میانپشتهای) میباشد. از پایاب سد نوروزلو تا شهر میاندوآب، درنتیجه دخالتهای انسانی تبدیل به شبهمئاندری شده و سپس دوباره الگوی مئاندری ظاهر میشود. با اینکه توان رودخانه در بازه اول نسبت به سایر بازهها زیاد است اما به علت مواجهه با یک بستر آرمورینگ و برخورد کنارههای رودخانه به واحد کوهستان، از انجام کار ژئومورفیک محدودی برخوردار میباشد. درحالیکه توان نسبتاً بالای رودخانه، افزایش پهنههای سیلگیر، پوشش گیاهی پراکنده، کنترل محدود متغیر زمینشناسی و فرسایشپذیری زیاد مواد کناره باعث شده است که بازه دوم دارای بیشترین میزان دینامیک عرضی باشد. از پایاب سد نوروزلو تا شهر میاندوآب به علت برداشت شن و ماسه بستر و کنارهها، رودخانه در بستری عریض و گود افتاده جریان مییابد و ارتباط آن با دشت سیلابی خود قطعشده است. این شرایط تا حدودی در بازه پاییندست نیز دیده میشود و بنابراین ازنظر دینامیک جانبی، غیرفعال محسوب میشود. در بازه انتهایی نیز خاصیت چسبندگی رس با توان پایین رودخانه و شیب ملایم کنارهها توأم شده و توسعه و مهاجرت مئاندرها از آهنگ پایینی برخوردار شده است. نتایج نشاندهنده افت چشمگیر دینامیک جانبی مجرا در طی 15سال گذشته است. شاخصهای ژئومورفومتریکی برای بازههای پایاب سد نوروزلو نشاندهنده دینامیک بسیار پایین و تنگشدگی مجرا در طی این بازه زمانی میباشد. دلیل اساسی این امر مربوط به کاهش شدید دبی رودخانه (تقریباً دوسوم) و فعالیتهای انسانی میباشد. کاهش دینامیک جانبی در بازههای بالادست سد نوروزلو بهصورت افت نرخ مهاجرت جانبی مجرا، کاهش قابلتوجه رخداد میانبرهای شوت و تمایل بیشتر رودخانه به الگوی مئاندری نمایان شده است.
پلانفرم
تغییرات جانبی مجرا
ژئومورفومتری
مئاندر
زرینهرود
2018
11
18
76
102
https://www.geomorphologyjournal.ir/article_78065_a7491873444f17f77bd4525c12072e27.pdf
پژوهشهای ژئومورفولوژی کمّی
22519424
22519424
1396
5
4
تغییرات مکانی پلایای حوض سلطان در دوره 2016-1991
منیژه
قهرودی تالی
خدیجه
علی نوری
پلایاها در بسیاری از مناطق خشک و نیمهخشک ایران، درنتیجه تحولات اخیر اقلیمی و فعالیتهای انسانی ازجمله برداشت منابع معدنی و بینظمی در آب ورودی، دچار تحول جدیدی شدهاند که این تحولات منجر به تغییرات سطحی و فرمی در پلایاها شده است. پلایای حوض سلطان جزء حوضه آبریز دریاچه نمک محسوب میگردد. جهت تعیین تغییرات این پلایا در تحقیق حاضر سه تصویر مربوط به ماهواره لندست 5، 7 و 8 مربوط بهبه تاریخهای 1991، 2000 و 2016 در بازه زمانی 26 ساله استفادهشده است. مهمترین مشخصه پلایای حوض سلطان درصد بسیار بالای شاخص شوری آن میباشد. لذا جهت تعیین میزان تغییرات شوری حاصله در طی دورههای زمانی مختلف سعی بر تعیین مرز شوری این پلایا با مناطق اطراف آن بر روی تصاویر ماهوارهای در طی بازه زمانی 26 ساله شد. لذا در این تحقیق برای تخمین شوری خاک از تصاویر ماهوارهای لندست از شاخصهای تحلیل مؤلفههای اصلی (PCA) و نسبتگیری طیفی چندگانه شاخص شوری استانداردشده (NDSI) استفادهشده است. نتایج مطالعات نشان داد که مساحت پلایای حوض سلطان طی سالهای 1991 تا سال 2016 کاهش داشته است و این کاهش در 10 سال اول شدیدتر بوده است. همچنین بیشترین تغییرات مساحت پلایا در نواحی شرقی اتفاق افتاده است، درحالیکه بیشترین تغییرات شوری در حاشیه غربی و جنوبغربی پلایا بوده است. بهعبارتدیگر افزایش مساحت شوری از سال 1991 تا 2016 در حاشیه غربی و جنوبغربی پلایا و عقبنشینی این سطح از سمت شرق از سال 1991 تا 2016 در پلایا رخداده است. این موارد بیانگر این است که پلایای حوض سلطان از سمت شرق به سمت غرب و جنوبغرب تغییرات مکانی داشته است.
حوض سلطان
شاخص شوری
تغییرات پلایاها
2018
11
18
103
120
https://www.geomorphologyjournal.ir/article_78066_9aab6145714fa4bcf296ec27655ef3ff.pdf
پژوهشهای ژئومورفولوژی کمّی
22519424
22519424
1396
5
4
پهنهبندی خطر زمینلغزش از طریق ارزیابی متغیرهای محیطی با استفاده از مدل تحلیل شبکه (مطالعه موردی: شهرستان بیجار)
هادی
نیری
محمدرضا
کرمی
ممند
سالاری
شهرستان بیجار در شمال شرق استان کردستان یکی از مناطق مرتفع و کوهستانی است که از پتانسیل بالایی برای حرکات دامنهای برخوردار است. اگر این فرایند بهصورت علمی مطالعه نگردد یکی از مخاطرات جدی برای توسعه محسوب میگردد و برنامهریزی را با مشکل مواجه میکند. این پژوهش با هدف شناسایی سهم متغیرهای مختلف بر روی زمینلغزش بهعنوان یکی از حرکات دامنهای و پهنهبندی آن در محدوده شهرستان بیجار صورت گرفت. بدین منظور ابتدا مطالعات کتابخانهای برای شناسایی معیارهای تأثیرگذار در این فرایند انجام شد. با توجه به پیشینه تحقیق و دادههای موجود معیارهای شیب دامنه، جهت شیب، کاربری اراضی، لیتولوژی، تراکم زهکش، فاصله از جاده و ارتفاع برای بررسی این فرایند انتخاب شدند. سپس معیارها باهم مقایسه و وزن آنها در زمینلغزش تعیین گردید. برای تعیین وزن نهایی معیارها و زیر معیارها، ابرماتریس با استفاده از نرمافزار Super Decision تشکیل داده شد. وزنهای نهایی جهت تلفیق، همپوشانی لایهها، اجرای مدل ساختار شبکه و نقشه پهنهبندی بکار رفت. سپس محدوده مطالعاتی بر اساس مدل موجود(ANP < /span>) به لحاظ خطر زمینلغزش به پنج منطقه خطر تقسیم گردید. نتایج پژوهش نشان داد که 41 درصد از محدوده شهرستان بیجار جزو مناطق دارای قابلیت خطر محسوب میشود. نتایج دقیقتر نشان داد که از بین متغیرهای محیطی مؤثر، فاصله از گسل و ارتفاع، بیشترین و کاربری اراضی کمترین تأثیر را در زمینلغزش در محدوده شهرستان بیجار دارند. نتایج حاصل از صحتسنجی نیز نشان داد که همپوشانی مناسب بین پهنهبندی و نقاط زمینلغزش موجود بوده و بنابراین مدل به کار گرفتهشده کارا بوده و نتایج آن در نظام برنامهریزی و پایداری محیطی منطقه میتواند به کار گرفته شود.
پهنهبندی
زمینلغزش
سیستم اطلاعات جغرافیایی
مدل تحلیل شبکه
بیجار
2018
11
18
121
136
https://www.geomorphologyjournal.ir/article_78067_2b45d5f932f6fbe0bcf464bbdbcb3733.pdf
پژوهشهای ژئومورفولوژی کمّی
22519424
22519424
1396
5
4
نقش ژئومورفولوژی در مدیریت منابع طبیعی با استفاده از روش تحلیل سیستمهای ارضی (مطالعه موردی: حوضه آبخیز کلاته سادات سبزوار)
لیلا
منتصری
ابوالقاسم
امیر احمدی
محمدعلی
زنگنه اسدی
دانش ژئومورفولوژی نقش بسزایی در شناخت قابلیتها و محدودیتهای محیطی پیرامون ما دارد که در این میان استفاده از روش تحلیل سیستمهای ارضی بهعنوان یک راهکار ژئومورفولوژی مؤثر میباشد. از طریق این تکنیک مشخص میشود که هر قسمت از زمین به چه کاربری اختصاص پیدا میکند. این اقدام باعث حفظ آب و خاک در اراضی کشاورزی و مدیریت بهتر منابع طبیعی میشود. همچنین روش تحلیل سیستمهای ارضی در مطالعات آمایش سرزمین نیز مطرح میگردد. در این مطالعه نقش دانش ژئومورفولوژی در شناسایی ویژگیهای سرزمینی و مدیریت بهتر منابع طبیعی با استفاده از روش تحلیل سیستمهای ارضی در حوضه آبی کلاته سادات سبزوار از استان خراسان رضوی بررسی میشود. بر این اساس، حوضه آبخیز مورد مطالعه به سه سیستم ارضی کوهستان، تپه و دشت تفکیک گردید که بیشترین مساحت حوضه را تیپ ارضی دشت با 0/52 کیلومتر مربع و کمترین را تیپ ارضی تپه با مساحت 2/11 کیلومتر مربع پوشش میدهد. تیپ ارضی کوهستان نیز مساحت 4/32 کیلومتر مربع از سطح حوضه را اشغال کرده است. برای هر کدام از این سیستمهای ارضی، واحدهای ارضی و جزء واحدهای کوچکتری تشخیص داده شد که هر کدام از این تقسیمات واحدی، ویژگیها و مشخصات خاصی دارد. شناخت این مشخصات، جهت هرگونه پروژه عمرانی و کشاورزی در منطقه سودمند میباشد. در این میان قابلیتها و محدودیتهای هر بخش نیز جهت کاربری بهتر مشخص شد. در کل بیشترین مساحت حوضه آبخیز مورد مطالعه را مناطق پست و کمارتفاع و دشت پوشش میدهد که نیاز به توجه بیشتر و مدیریت کارآمد حفظ آب و خاک را در این منطقه، روشن میسازد.
ژئومورفولوژی
سیستمهای ارضی
آمایش سرزمین
کاربری اراضی
کلاته سادات سبزوار
2018
11
18
137
158
https://www.geomorphologyjournal.ir/article_78068_25b3162de7a620719a0429c6ddcc2b91.pdf
پژوهشهای ژئومورفولوژی کمّی
22519424
22519424
1396
5
4
تهیه نقشه خطر سیل مبتنی بر انرژی جریان با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی مطالعه موردی: رودخانه نکا
محمد
کریمی فیروزجائی
عطا اله
عبدالهی کاکرودی
محمدرضا
جلوخانی نیارکی
ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻣﺠﺎور رودخانهها ﻛﻪ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺷﺮاﻳﻂ ﺧﺎص، ﻓﻀﺎﻫﺎﻳﻲ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮای اﻧﺠﺎم ﻓﻌﺎﻟیتهای اﻗﺘـﺼﺎدی ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ، ﻫﻤﻮاره در ﻣﻌﺮض ﺧﻄﺮات ﻧﺎﺷﻲ از وﻗﻮع ﺳﻴﻼبها ﻗﺮار دارﻧﺪ. ازاینرو در اﻳـﻦ ﻣﻨـﺎﻃﻖ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻴﺰان ﭘﻴﺸﺮوی، ارتفاع و خصوصیات سیلاب در دوره ﺑﺎزﮔـﺸﺖﻫـﺎی مختلف ﻛﻪ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان ﭘﻬﻨهﺑﻨﺪی ﺳﻴﻼب ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﻴﺮد، ﺣﺎﺋﺰ اﻫﻤﻴﺖ ﻓﺮاوان ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد. رودخانه نکارود با توجه به شرایط خاص حوضه آبریز و تغییر ناگهانی شیب از مناطق مرتفع به جلگه ساحلی در چند دهه اخیر شاهد سیلهای متعدد و ویرانگری بوده، که اثرات جبرانناپذیر اقتصادی در این منطقه بجا گذاشته است. هدف از این تحقیق تهیه نقشه خطر سیل برای قسمتی از رودخانه نکارود میباشد. برای این منظور با تلفیق سیستم تحلیل رودخانه مرکز مهندسی هیدرولوژیکی(HEC-RAS) با سیستم اطلاعات جغرافیایی پهنه عمق و سرعت سیل این رودخانه برای دورههای بازگشت 200-100-50-25-10-5 ساله مدلسازی شده است. بهمنظور دستیابی به تابع مناسب برای پهنهبندی خطر جریان از ویژگی انرژی جریان برحسب تغییرات عمق و سرعت استفادهشده است. بر اساس آن نقشه خطر سیل بهدستآمده و مناطق با درجات مختلف خطر ازنظر انرژی جریان طبقهبندی و تجزیهوتحلیل شده است. نتایج بیانگر آسیبپذیر بودن منطقه در برابر سیل با دوره بازگشت بالاتر از 25 سال میباشد. با افزایش زمان دوره بازگشتهای سیل، سطح منطقه تحت تأثیر سیل افزایش مییابد. با استفاده از تابع خطر بهدستآمده مناطق تحت تأثیر سیل به پنج گروه خطر نسبی کم، متوسط، زیاد، نسبتاً زیاد و فوقالعاده طبقهبندیشده است. در تمام دوره بازگشتها بیشترین مساحت تحت پوشش ازلحاظ میزان خطر از نوع خطر نسبی بسیار زیاد میباشد. نتایج پژوهش ضرورت برنامهریزی و مدیریت راهکارهای حفاظتی جهت کاهش خسارات ناشی از سیل را نمایان میسازد. این پژوهش بهوضوح نشان میدهد که سیستم اطلاعات جغرافیایی یک محیط مناسب برای تجزیهوتحلیل و تهیه نقشه خطر سیل فراهم میکند.
سیل
نقشه خطر
سیستم اطلاعات جغرافیایی
نکارود
2018
11
18
159
175
https://www.geomorphologyjournal.ir/article_78069_1dc10e7b1556f8697c587fd6abfa679f.pdf
پژوهشهای ژئومورفولوژی کمّی
22519424
22519424
1396
5
4
پایش جابجایی ریگ و برخانهای غرب لوت (پشوئیه)
مهران
مقصودی
ابوطالب
محمدی
زهرا
خانبابائی
صدیقه
محبوبی
مهدی
بهاروند
عبدالحسین
حاجی زاده
مهمترین ویژگی تپه های ماسهای، پویایی و حرکت جانبی آنها است که بخشی از آنها کانونهای بحران و تهدیدکننده حریم مراکز مسکونی، شهری، روستایی، اقتصادی، نظامی و شریانهای ارتباطی هستند. در منطقه موردمطالعه که در روستای پشوئیه از توابع بخش شهداد، در شرق شهر کرمان و در بیابانی در ضلع غربی گسل نایبند قرارگرفته است، ریگی نسبتاً متحرک و تعدادی برخان منفرد قرار دارد که در حدفاصل آنها بر اثر سیلاب در دورههای مختلف سلههایی بستهشده و ریگ و برخانها نسبت به آنها در حال حرکت و جابجاییاند. در این تحقیق با استفاده از این سلهها و مقایسه آنها با عکسهای هوایی سالهای مختلف، میزان حرکت ریگ و برخانها نسبت بهسلهها اندازهگیری و مقایسه شده است. با استفاده از عکسهای هوایی ( مقیاس 1:55000، سال 1334، مقیاس 1:20000 سال 1348و مقیاس 1:40000، سال 1374) و تصاویر ماهوارهای گوگل ارث مربوط به سال 2005، میزان جابجایی ریگ و برخانها، با در نظر گرفتن شاخص سله و نیز با بررسی گلبادهای منطقه در دورههای زمانی مختلف، موردبررسی و مقایسه قرار گرفت. از این پژوهش نتیجه حاصل گردید که ریگ مورد نظر به سمت جنوب و جنوب شرق در حال جابجایی است و بر اساس مطالعات میدانی بهعملآمده میزان حرکت برخان دوم 96 متر و برخان اول 135 متر محاسبه شد. نتایج حاصل از مطالعهی زمان ایجاد سله و میزان جابجایی برخانها نسبت به آن، یافتههای فوق را تائید کرده است. ضمناً نتایج تحقیق نشان میدهد که سلههای ناشی از سیلابها در منطقه بهغیر از محاسبه میزان حرکت ماسه میتوانند زمان ایجاد سیل در منطقه را نیز مشخص نمایند که با توجه به جابجایی سالانه برخانهای منطقه، سال بارش و سیلابی شدن منطقه، مربوط به سال 1994 میباشد.
برخان
سله
پشوئیه
ریگ
بیابان لوت
شاخص باد
2018
11
18
176
189
https://www.geomorphologyjournal.ir/article_78070_87e97b59a6c50b24970ad9e6298f0f38.pdf
پژوهشهای ژئومورفولوژی کمّی
22519424
22519424
1396
5
4
ارزیابی زمینساخت فعال نسبی در حوضه آبخیز آبشینه همدان با استفاده از شاخصههای زمینریختی و لرزهخیزی منطقهای
سید داود
محمدی
سیدحسین
جلالی
بهمن
ساعدی
شاخصهای زمینریختی به دلیل ارتباطی که با میزان و نوع فعالیتهای زمینساختی دارند میتوانند بهعنوان معیاری کارآمد برای تشخیص زمینساخت فعال مناطق وسیع به کار روند. مطالعات در مناطق مختلف جهان بر کارایی این شاخصها تأکید کردهاند. در پژوهش حاضر با استفاده از شاخصهای زمینریختی عدم تقارن حوضه زهکشی، نسبت پهنای کف دره به ارتفاع دره، شکل حوضه، تقارن توپوگرافی عرضی، منحنی هیپسومتری حوضه، پیچوخم رود و شیب طولی رودخانه آبشینه در حوضه آبخیز آبشینه برای تحلیل فعالیت زمینساختی این حوضه استفادهشده است. برای مقایسه، ابتدا با جمعآوری دادههای زمینلرزههای تاریخی و دستگاهی نسبت به ارزیابی فعالیت لرزهای منطقه اقدام شد. سپس لرزهخیزی منطقه به روش تحلیل خطر لرزهای تعینی (DSHA) با استفاده از ویژگیهای گسلهای موجود برآورد گردید. نتایج نشان میدهد که در اغلب شاخصها نشانههای فعالیت حوضه آبخیز آبشینه بارز است. بررسی پیشینه لرزهخیزی منطقه، بر فعالیت زمینساختی منطقه موردمطالعه تأکید دارد. روش تحلیل خطر لرزهای تعینی نیز با به دست دادن مقدار بزرگی بیشینه 8/6 ریشتر و بیشینه شتاب افقی g4/0 نسبت به مرکز ثقل حوضه، منطقه موردمطالعه را ازنظر لرزهخیزی فعال نشان میدهد.
زمینساخت فعال
شاخصهای زمینریختی
تحلیل خطر لرزهای تعینی (DSHA)
حوضه آبخیز آبشینه
2018
11
18
190
207
https://www.geomorphologyjournal.ir/article_78071_5d1eb71eb706b50e5ffe0df3e007024d.pdf