بررسی تأثیر تغییر کاربری اراضی روی وضعیت ژئومورفولوژیکی رودخانه کر

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران

2 گروه جغرافیای طبیعی، دانشگاه تربیت مدرس تهران.

3 دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران

چکیده

مطالعه تغییرات زمانی و مکانی کاربری اراضی، اطلاعات مهمی در زمینه تغییرات ژئومورفولوژی مجرای رودخانه فراهم می‌کند؛ لذا در این تحقیق نقش مداخلات انسانی و بخصوص تغییرات کاربری اراضی در وضعیت ژئومورفولوژیکی رودخانه کر (بالادست سد درودزن- استان فارس) به عنوان یکی از مهمترین مناطق کشاورزی و گردشگری و مهمترین منبع آبی شمال استان فارس مورد بررسی قرار گرفته است. مراحل انجام تحقیق بر مبنای آنالیز سنجش‌از دور تغییرات کاربری اراضی و بررسی اثر تغییرات کاربری اراضی بر منابع زیست‌محیطی و تغییرات ژئومورفولوژی رودخانه با استفاده از روش روزگن است. نتایج روش ارزیابی وضعیت ژئومورفولوژیکی روزگن نشان داد که در طی دوره زمانی مورد مطالعه حداکثر تغییرات ژئومورفولوژیکی در سطح یک و دو روش روزگن مربوط به بازه‌های مکانی شماره یک و دو بوده است و پس از آن به‌ترتیب بازه‌های شماره 4، 5 و 3 در اولویت قرار می‌گیرند. در تمامی بازه‌های مکانی مورد مطالعه به علت فرسایش‌پذیری کرانه‌ها، تغییراتی عرضی و طولی چشم‌گیری رخ داده است و حداکثر تغییرات به ترتیب مربوط به بازه‌های مکانی 2، 1، 3، 4 و 5 است. تغییرات عرضی به ترتیب به علت تغییر شیب، رژیم هیدرولوژیکی، بار معلق و بار بستر، تعرض به زمین‌های محدوده حریم رودخانه و وجود سد بوده است.
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The effect of land use change on Geomorphological state in the Kor River

نویسندگان [English]

  • siavosh shayan 2
  • parviz kardavani 3
1
2
3
چکیده [English]

Background/goal: Study of temporal and spatial changes in land use, provides important information about changes in the river channel geomorphology. Therefore, in this research, the role of artificiality and especially land use change on geomorphologic state in the Kor River (Upstream of the Droodzan Dam - Fars Province) as one of the important agricultural and tourism region and the important water source in the north of Fars province have been investigated.
Methodology/design: Remote sensing analysis, GIS tools, and environmental statistics and information also Rosgen morphological method  were used to investigate the river morological changes.
Findings: The results of Rosgen geomorphological assessment showed that during the study time, maximum geomorphologic changes in levels one and two of Rosgen morphological method were for reach number of 1 and 2 and then reach number of  4, 5 and 3 are priority in the Kor River, respectively. Because of the erosion of the bank in all the reaches, Significant lateral and longitudinal alteration occurred, and the maximum alteration are related to reach number 2, 1, 3, 4, and 5, respectively.
Conclusion: The alteration were due to slope change, hydrological regime, suspended and bed load, invasion to the boundaries of the river boundary and the presence of the dam.

کلیدواژه‌ها [English]

  • geomorphology
  • land use
  • Rosgen
  • River classification
  • Kor River

مراجع

##اونق، م. و میرکریمی، س. ح. 1378. هدایت توسعه پایدار استان گلستان (آمایش بستر طبیعی). مجموعه مقالات دومین همایش توانمندی های توسعه استان گلستان، گرگان. ماه خرداد، صفحه 275-265.
##اسماعیلی، ر. و حسین زاده، م. 1390، تکنیک های میدانی در ژئومورفولوژی رودخانه. چاپ اول، انتشارات دانشگاه شهید بهشتی تهران. 228.
##اسماعیلی، ر. و حسین زاده، م. 1388، بررسی فرایندهای تشکیل دهنده موانع طولی در رودخانه های کوهستانی (مطالعه موردی: البرز شمالی، حوضه ##آبخیز لاویج رود) پژوهش های جغرافیای طبیعی، شماره71.  85-72.
##بهرامی، س .ع. 1388. بررسی اثرات تغییر کاربری اراضی بر خصوصیات هیدرولوژیک حوضه آبخیز سد بوستان استان گلستان با استفاده از مدل HEC-HMS . پایان نامه کارشناسی ارشد آبخیزداری، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، 161 صفحه.
##ترابی‌زاده، ع. بینا، م. شفاهی بجستان، م. (1388)، ارزیابی مورفولوژیکی بازه ای از رودخانه زهره با استفاده از طبقه‌‎بندی روزگن ، هشتمین سمینار بین المللی مهندسی رودخانه، دانشگاه شهید چمران، اهواز،  6  بهمن ماه، 12.
##خطیبی، س. مهدیزاده محلی، س. نژاد نادری، م. خانجانی، م. (1388)، ارزیابی سطوح مختلف طبقه بندی رودخانه‎ها و کاربرد آنها برای رودخانه سفیدرود، هشتمین سمینار بین المللی مهندسی رودخانه، دانشگاه شهید چمران، اهواز، 6  بهمن ماه، 14.
##خسروی، غ. نوحه گر. ا. 1395. شبیه سازی الگوی جریان و رسوب در یک بازه پیچانرود توسط مدل CCHE2D، مجله پژوهش آب ایران. شهرکرد. شماره 2، 122-110.
##فروغی، ز. شایان، س. کردوانی، پ. 1396. تحلیل تاثیر تغییرات کاربریهای اراضی بر تحولات هیدژئومورلوژیک رود کر،  فصلنامه مهندسی و مدیریت آبخیزداری.
##سبزیوند، ر، هاشمی آونجی، س. مجدزاده طباطبایی، م. شفاعی بجستان، م. (1386)، "طبقه بندی رودخانه ها از دیدگاه ژئومورفولوژی"، چاپ اول، انتشارات ستاوند یزد، 88.
##نشریه شماره 529. 1391. راهنمای مطالعات ریخت شناسی رودخانه، معاونت برنامه ریزی و نظارت ریاست جمهوری.
##Bahremand, A., Smedth, F., Corluy, J., Liu, Y.B., Poorova, J., Velcicka, L., and Kunikova, E. 2006. Application of Wetspa model for assessing land use impacts on floods in the Margecany- Horanad watershed. Water Science & Technology, 53, P: 37-45.
##Ghafary, A.  1998.  The  effects  of  land  use  on  river  erosion  of  the  Marv  Dasht.  Art  collection  and scientific  seminar  lectures  to  study  methods  of  the  optimum  land  use,  Tehran,  watershed management branch, Jihad Sazandegi Ministry.11, jun. P: 324-344.
##Fohrer, N., Steiner, N., and Molle. D. 2002. Multidisciplinary trade-off function for land use option in low mountain range area, a modeling approach. Third international Conference on Water Resources and Environment Research, Dresden University of Technology, P: 378-391.
##Chaplot, V., Gilbore, G., Marchand, P., and Valentin, C. 2005. Dynamic modeling for linear erosion initiation and development under climate and land use change in Northern Laos. Catena, 63, P: 318-328.
##Jordan, G., Van rompaey, A., Szilassi, P., Czillag, G., Mannaerts, Ch., and Woldai, T. 2005. Historical land use changes and their impact on sediment fluxes in the Balaton basin (Hungary). Agriculture, Ecosystems & Environment. 108 (2), P: 119-133.
##Li, J., Feng, P., & Chen, F. (2014). Effects of land use change on flood characteristics in mountainous area of Daqinghe watershed, China. Natural hazards, 70(1), 593-607.
##Muller, E.N., Francke, T., Batalla, J., and Bronstert, A. 2009. Modeling the effects of land use changes on runoff and sediment yield for meso- scale catchment in the southern Pyrenees. Catena 79, P: 288-296. 
##Neil Munro, L., Deckers, J., Haile, M., Grove, A.T., Poesen, J., and Nyssen. J. 2008. Soil landscapes, land cover change and erosion features of the Central Plateau region of Tigari, Ethiopia: Photo monitoring with an interval of 30 years. CATENA, 75 (1), P: 55-64.
##Rosgen, D., 1994. A classification of natural rivers. Wildland Hydrology, 157649 U. S. Highway 160, Pagosa Springs, CO 81147
##Sharma, A., and Tiwari, K.N. 2010. Effect of land use land cover change on soil erosion potential in an agricultural watershed. Environmental Monitoring and Assessment.173 (1-4), P: 789-801.
 
پژوهشهای ژئومورفولوژی کمّی
دوره 7، شماره 1 - شماره پیاپی 25
25
شهریور 1397
صفحه 193-210

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار