TY - JOUR ID - 131009 TI - بررسی تغییرات اقلیمی و محیطی کواترنری پایانی با استفاده از کانی‌شناسی رس ها در پلایای گاوخونی JO - پژوهشهای ژئومورفولوژی کمّی JA - GMPJ LA - fa SN - 22519424 AU - جلیلیان, طاهره AU - تقیان, علیرضا AU - لک, راضیه AU - درویشی خاتونی, جواد AD - دانشجوی دکتری ژئومورفولوژی دانشگاه اصفهان AD - استادیار دانشکده علوم جغرافیا و برنامه ریزی، دانشگاه اصفهان AD - دانشیار پژوهشکده علوم زمین، سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور. AD - کارشناس دفتر بررسی‌های زمین‌شناسی دریایی، سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور. Y1 - 2021 PY - 2021 VL - 9 IS - 4 SP - 25 EP - 41 KW - کانی رسی KW - اقلیم دیرینه KW - تغییر اقلیم KW - پلایای گاوخونی KW - کواترنری DO - 10.22034/gmpj.2021.131009 N2 - جهت بررسی‌ تغییرات اقلیمی براساس کانی‌شناسی رس ها 16 مغزه رسوبی با استفاده از مغزه گیر دستی از رسوبات بستر پلایای گاوخونی و زمین‌های اطراف برداشت شد. تعداد 90 نمونه از 9 مغزه رسوبی برداشت و جهت آنالیز پراش اشعه ایکس به آزمایشگاه ارسال شد. نتایج حاصل از پراش اشعه ایکس، نشان می‌دهد که رسوبات در پلایای گاوخونی به ترتیب فراوانی حاوی کانی‌های رسی ایلیت، کلریت، مونت‌موریلونیت، کائولینیت می‌باشد. همچنین به عنوان کانی‌های اصلی، کوارتز، کلسیت، فلدسپار، کانی‌های تبخیری و دولومیت نیز در پیک گراف‌ها دیده میشوند. آنالیز سن‌سنجی به روش ایزوتوپی کربن 14 ، نرخ رسوبگذاری در بخش‌های غربی حدود 4/0 میلی متر و بخش‌های شرقی را 25/0 میلی‌متر درسال نشان داد. با توجه به نرخ رسوبگذاری و عمق مغزه‌های برداشت شده، تغییرات اقلیمی حداکثر در 40 هزار سال گذشته بازسازی شد. در پلیستوسن پسین اقلیم منطقه گاوخونی مرطوب‌تر از زمان حال بوده است. این شرایط که با حضور کانی های کائولینیت و مونت مورلونیت تا 18 هزار سال گذشته ادامه داشته و باعث پیشروی خطوط ساحلی شده است. بعد از آن تا اوایل هولوسن (12 هزار سال گذشته) با کاهش تدریجی رطوبت و پسروی ساحل همراه بوده است. با شروع هولوسن دوره خشک بصورت تدریجی ایجاد شده است و در حدود 8 هزار سال قبل به اوج خود رسیده است. در هولوسن میانی و پسین مجددا شرایط رطوبتی بوجود آمده و همچنین در حدود هزار سال پیش اقلیم نیمه خشک حاکم شده است که با افزایش در میزان نهشته های تبخیری‌ همراه بوده است. UR - https://www.geomorphologyjournal.ir/article_131009.html L1 - https://www.geomorphologyjournal.ir/article_131009_41531a80453889bbfd5ff880fc9df4f2.pdf ER -