TY - JOUR ID - 141064 TI - نقش خصوصیات خاک و آستانه توپوگرافی بر فرسایش خندقی در حوضه آبخیز رودخانه شور (شهرستان مُهر) JO - پژوهشهای ژئومورفولوژی کمّی JA - GMPJ LA - fa SN - 22519424 AU - مددی, عقیل AU - اصغری, صیاد AU - مرحمت, مهری AD - استاد گروه جغرافیای طبیعی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه محقق اردبیلی. AD - دانشیار گروه جغرافیای طبیعی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه محقق اردبیلی. AD - دانشجوی دکتری ژئوورفولوژی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه محقق اردبیلی. Y1 - 2022 PY - 2022 VL - 10 IS - 4 SP - 75 EP - 95 KW - تحلیل خوشه‌‌ای KW - خصوصیات خاک KW - فرسایش خندقی KW - مورفومتری KW - هیدرولوژیک DO - 10.22034/gmpj.2021.310000.1309 N2 - هدف این پژوهش، بررسی تاثیر ویژگی‌های خاک و آستانه توپوگرافی بر فرسایش خندقی درحوضه آبخیز رودخانه شور (شهرستان مهر) بوده است. بدین منظور، 15 خندق به صورت تصادفی برای نمونه‌برداری و مورفومتری انتخاب شد. سپس با استفاده از تحلیل خوشه‌ا‌ی، خندق‌ها بر اساس ویژگی‌های ژئومتری به روش Ward و مقیاس مجذور فاصله اقلیدسی خوشه‌بندی شدند. از رگرسیون چند متغیره برای نمایش تاثیر ویژگی‌های خاک استفاده شد. همچنین برخی ویژگی‌های خندق‌ها نظیر شیب متوسط و مساحت حوضه‌ آبخیز راس خندق‌ها به وسیله نرم افزار Arc-GIS بر روی نقشه‌های توپوگرافی مشخص شد. با توجه به نتایج تحلیل خوشه‌ا‌ی، خندق‌ها در سه گروه طبقه‌بندی شدند و برای آنالیزهای آماری از گروه یک استفاده شد. نتایج نشان داد در گسترش طولی و سطح مقطع خندق‌ها به ترتیب میزان ماسه (299/9) (162/7)، نسبت جذب سدیم(967/7) (769/5) و مواد خنثی‌شونده (185/6) (240/5) ضریب تاثیر بیشتری در ایجاد و گسترش خندق داشته‌اند. این در حالی است که وجود مواد آلی به ترتیب با مقادیر (058/3-) (390/-) و پتاسیم (410/-) (030/-) مانع از گسترش فرسایش خندقی در منطقه می‌گردد. با توجه به نتایج فرمول آستانه توپوگرافی منطقه (S=6759.756A^(-.556)) فرآیند رواناب سطحی به عنوان فرآیند غالب هیدرولوژیکی موثر بر گسترش فرسایش خندق‌ها شناخته شد. این نتایج نشان دهنده‌ی تاثیر نوع سازند زمین‌شناسی (نسبت جذب سدیم، مواد خنثی‌شونده و ماسه) و ویژگی‌های حوضه آبخیز راس خندق در تولید رسوب ناشی از فرسایش خندقی است که برآیند این عوامل موجب گسترش طولی و سطح مقطع خندق‌ها در منطقه مورد مطالعه می‌گردد. UR - https://www.geomorphologyjournal.ir/article_141064.html L1 - https://www.geomorphologyjournal.ir/article_141064_fedf8630a3270e7e73a3c73bf05d5e37.pdf ER -