TY - JOUR ID - 150048 TI - تحلیل مورفوژنتیک تکوین غارهای استان خراسان شمالی JO - پژوهشهای ژئومورفولوژی کمّی JA - GMPJ LA - fa SN - 22519424 AU - جعفری, تیمور AU - ارجمندزاده, رضا AD - استادیار گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری دانشگاه کوثر بجنورد. AD - استادیار گروه زمین شناسی، دانشگاه پیام نور، ایران. Y1 - 2022 PY - 2022 VL - 11 IS - 1 SP - 183 EP - 208 KW - تکوین KW - خراسان شمالی KW - غار KW - کارست KW - مورفوژنتیک DO - 10.22034/gmpj.2022.320096.1325 N2 - تکوین غارها از موضوعات دانش ژئومورفولوژی است. مقاله حاضر با هدف تحلیل مورفوژنتیک غارهای خراسان شمالی تهیه شده است. از کتاب‌ها، مقالات، گزارش‌ها، نقشه‌های زمین‌شناسی، عکس‌های هوایی و تصاویر ماهواره‌ای به عنوان مواد پژوهش استفاده شد. این تحقیق با اتکای به بررسی میدانی، مشاهده مستقیم و اندازه‌گیری انجام شده است. 12 مورد از غارها طبیعی و در اثر فرآیندهای تکتونیکی تکوین و توسط فرآیندهای بیرونی توسعه یافته‌اند. فرایندهای درونی بصورت گسل‌خوردگی و چین‌خوردگی با مکانیزم‌های لغزش-خمش و سطح-خنثی و فرایند بیرونی بصورت انحلال عمل کرده‌اند. 9 مورد از غارهای خراسان شمالی در واحد رسوبی-ساختاری کپه داغ- هزارمسجد تکوین و توسعه پیدا کرده‌اند. غارهای بیدک، یَیجَت، پوستین‌دوز، کافرقلعه، استاد و کُنه‌گرم، در سازند آهکی اوربیتولین‌دار روشن (سازند تیرگان (Ktr))، غارهای سالوگ و گنج‌کوه، در آهک روشن صورتی و آهک دولومیتی (سازند مزدوران (JKmz) ) و غار خزینه‌راه در ماسه‌سنگ صورتی (سازند شوریجه ((Ksh) تکوین و توسعه یافته‌اند. غارهای آرمادلو، کَفتَرَک، سیاه‌خانه و گِسک در سنگ آهک و سنگ آهک دولومیتی (سازند لار (JI) ) در زون بینالود و غارهای هُنامه، باباقدرت و نوشیروان در کنگلومرای پلیوسن شکل گرفته‌اند. نتایج نشان می‌دهد، در تکوین غارهای خراسان شمالی نقش تکتونیک گسلی نسبت به انحلال برجسته‌تر است. غارهای بیدَک، سالوگ، آرمادلو و گسک در اثر تکتونیک گسلی و انحلال با برتری گسلش، غارهای کفترک و گنج‌کوه در اثر تکتونیک گسلی و انحلال با برتری انحلال، غارهای یَیجَت و استاد در اثر گسل‌خوردگی و بازشدگی سطح گسل، غارهای پوستین‌دوز و کُنِه‌گرم در اثر چین‌خوردگی لغزش-خمش و غار کافرقلعه توسط چین‌خوردگی سطح-خنثی و فرآیش تکوین یافته‌اند. UR - https://www.geomorphologyjournal.ir/article_150048.html L1 - https://www.geomorphologyjournal.ir/article_150048_8ee849561734f683c6f7409c31fc8c27.pdf ER -