تأثیر خزه‌ها بر ایجاد و توسعه‌ی لاپیه‌ها‌ی حفره‌ای در سنگ‌های کربناته

نویسندگان

دانشگاه رازی کرمانشاه

چکیده

ازجمله اشکال کارست سطحی، حفره‌های کوچک انحلالی روی سنگ‌ها هستند که در اصطلاح لاپیه‌های حفره‌ای نامیده می‌شوند. در ایجاد لاپیه‌های حفره‌ای، عواملی چون، اثر قطره‎های باران، انحلال سنگ در محل تقاطع درزها و تبلور نمک مؤثر هستند. در این پژوهش اثر خزه‎های سطح سنگ در ایجاد این اشکال بررسی شده است. بر این اساس حداکثر ابعاد هر کدام از خزه‌ها، به‎همراه حداکثر ابعاد حفره‌ی سنگی موجود در زیر 414 مورد از خزه‌ها با استفاده از دستگاه کولیس اندازه‌گیری شد. سپس رابطه‎ی تعداد خزه‎های سطح سنگ با تعداد حفره‎های زیر آنها در شرایط رویشی خزه‎ها روی دو نوع سنگ کربناته با آزمون کای‎دو بررسی شد. برای نشان دادن تأثیر شکل خزه‎ها در شکل حفره‎های زیر خزه‎ها نیز، ابعاد حفره‌ها به ابعاد خزه‌ها محاسبه و اختلاف آنها در شرایط مختلف سطح سنگ شامل، جنس، شیب و جهت سنگ با استفاده از آزمون تی جفتی در سطح معنادار 5/0 بررسی شد. نتایج نشان داد که بین ابعاد خزه‌ها و ابعاد حفره‌های سنگی زیر آنها، همبستگی معناداری وجود دارد. در زیر 70 درصد خزه‌هایی که روی سنگ آهک رشد کرده بودند، حفره‎ی سنگی قابل اندازه‌گیری مشاهده شد. در حالی‎که در نمونه‌های مربوط به سنگ دولومیت، تنها در زیر 20 درصد خزه‌ها حفره‌ی سنگی قابل انداره‌گیری مشاهده شد؛ ولی آزمون تی جفتی درباره‎ی آنها به نتایج مثبتی منجر نشد و از این رو تلاش شد این آزمون درباره‎ی مرحله‎ی تحول به‎اجرا گذاشته شود. درنتیجه آزمون نشان داد در شرایطی که لاپیه‎ها رشد می‎کنند، شکل آنها و به‎ویژه، عمق آنها با خزه‎های رویی تطابق پیدا می‎کنند.

کلیدواژه‌ها