مقایسۀ کارایی مدل‌های WEPP و EPM در برآورد فرسایش خاک و میزان رسوب‎دهی حوضۀ آبخیز سولاچای

نویسندگان

دانشگاه محقق اردبیلی

چکیده

خاک یکی از مهم‌ترین منابع طبیعی هر کشور است. امروزه فرسایش خاک به‎منزلۀ یک خطر جدی برای بخش کشاورزی مطرح است و بررسی فرسایش خاک و کنترل آن، امری بسیار ضروری در حوضه‌های آبخیز به‎شمار می‎رود. ارزیابی کمّی و کیفی فرسایش خاک با استفاده از مدل‌های برآورد فرسایش و رسوب، یکی از راهکارهایی است که از طریق آن می‌توان فرسایش خاک را تا حدودی کنترل و مقدار آن را به حداقل رساند. هدف از این پژوهش، ارزیابی کارایی مدل‌های WEPP و EPM در برآورد فرسایش و رسوب حوضۀ آبخیز سولاچای است. روش کار در مدل WEPP بدین شرح است. پس از آنکه فایل‎های مربوط به هریک از پارامترهای مدل ساخته شدند، وارد نرم‌افزار GeoWEPP می‎شوند، سپس مدل WEPP از طریق نرم‌افزار فوق به‎اجرا درمی‎آید و درنهایت مقدار رسوب محاسبه می‎شود. مقدار فرسایش ویژه نیز با استفاده از ضریب نسبت تحویل رسوب (SDR) برآورد می‎شود. در مدل EPM نیز، ابتدا نقشۀ ضرایب تهیه شده و سپس با توجه به این ضرایب، نقشۀ شدت فرسایش ترسیم می‎شود. درنهایت مقدار فرسایش و رسوب تولیدشده با توجه به معادلات ارائه شده به‎دست خواهد آمد. مقدار رسوب مشاهده‌ای نیز با استفاده از گرادیان دبی و رسوب محاسبه شده است. مدل WEPP دارای سه روش دامنه، حوضۀ آبخیز و مسیرهای جریان است. مقدار رسوب برآوردشده به‎وسیلۀ هریک از روش‌های فوق، به‎ترتیب 213/0، 178/0 و 785/0 با مدل EPM، 033/0 و برای رسوب مشاهده‌ای، 241/0 تن در هکتار در سال محاسبه شد. بنابراین نتیجه می‌گیریم که مقدار رسوب برآوردشده با مدل WEPP، به مقدار رسوب مشاهده‌ای نزدیک‌تر بوده و این مدل از کارایی بالاتری نسبت به مدل EPM در برآورد فرسایش خاک و رسوب منطقۀ مورد مطالعه برخوردار است.

کلیدواژه‌ها