تأثیر نو زمین‌ساخت و تغییر اقلیم در تحول پهنه‌های ماسه‌ای شمال خاوری اهواز

نویسندگان

1 دانشگاه تهران

2 دانشگاه تربیت مدرس

چکیده

پهنه­ها و لندفرم­های ماسه­ای بارزترین ویژگی مناطق بیابانی در روی زمین می­باشند که در شناخت و بازسازی تغییرات پالئوژئومورفولوژی و پالئوکلیماتولوژی کمک شایانی می­کنند. در این پژوهش به‌منظور تأثیر نو زمین­ساخت و تغییر اقلیم در تحول پهنه‌های ماسه‌ای اهواز، نخست با بررسی و اثبات زمین­ساخت به‌وسیله چهار فاکتور ژئومورفولوژیکی – مورفوتکتونیکی شامل: پارامتر تراکم زهکش‌ها (P < /span>)، شکل حوضه (BS)، عدم تقارن حوضه زهکشی (AF) و ضریب پیچ‌وخم جبهه کوهستان(SMF) پرداخته شد. در ادامه جهت بررسی تأثیر اقلیم بر پهنه­های ماسه­ای، جمعاً ۶ نمونه رسوبی، (۳ نمونه از ماسه­های فسیل و ۳ نمونه از ماسه­های روان) به‌وسیله دستگاه XRF تعین جنس و مقدار کربنات کلسیم هر نمونه به‌وسیله دستگاه کلسیمتری برنارد مشخص گردید. نتایج بدست آمده از فاکتورهای ژئومورفولوژیکی – مورفوتکتونیکی نشان از بالا بودن زمین­ساخت جنبا در منطقه مورد مطالعه در محدوده خطوط گسلی و تاقدیس کوپال به‌ویژه در بخش خاوری منطقه می­باشد. داده­های رسوبی ۱۱ عنصر را شامل: Na2O، MgO، AL2O3، SiO2، P2O5، SO3، K2O، CaO، Fe2O3، Sr و Br در همه نمونه­ها نشان داد. درمجموع از یازده کانی مورد مطالعه در نمونه­های ماسه­های فسیل و روان، ده عنصر دارای تغییر می­باشند و میانگین CaO در ماسه­های فسیل تقریباً ۲۰٪ کمتر از ماسه­های روان می­باشد. این تغییر درصد عناصر از ماسه­های فسیل به روان نشان از یک فاز تغییر اقلیم می­باشد که در کانی­های حساس به هوازدگی شیمیایی مانند Fe2O3 (۱۲٪ بیشتر) و AL2O3 (۱۸٪ بیشتر) در منطقه بارزتر می­باشد. نتایج این پژوهش نشان از تکامل پهنه­های ماسه­ای بخش خاوری اهواز به‌وسیله زمین­ساخت و تغییر اقلیم می­باشد.

کلیدواژه‌ها