بیابان‌زایی یکی از خطرات زیستمحیطی است که بخش عمده‌ای از جهان را تحت تأثیر خود قرار داده و مجامع علمی بهطور گسترده‌ای در پی یافتن راه درمان برای آن هستند. پایش پویایی و علل بیابان‌زایی، برای ارائۀ دستورکارهای مهم برای راهبردهای کنترل بیابان‌زایی و برنامه‌ریزی منطقی استفاده از زمین در مناطق خشک و نیمهخشک، ضروری است. هدف از این پژوهش ارزیابی زمانی ـ مکانی بیابان‌زایی و پایش تغییرات آن در بازه بیستساله (1987 - 2006) در حوضۀ کویر حاج علی قلی با استفاده از روش‌های دورسنجی و سیستم اطلاعات جغرافیایی است. برای این امر، داده‌های ماهواره‌ای سنجده TM لندست5 (14/6/1987) و سنجنده ETM+ لندست 7 (29/8/ 2006) از طریق روش‌های تحلیل مؤلفه مبنا، تسلدکپ و شاخص‌های شوری، تفاضل تصویر، طبقه‌بندی، میانگینگیری هندسی و ارزیابی دقت، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. ارزیابی دقت روش‌های پایش تغییرات نشان می‌دهد که روش تحلیل مؤلفه مبنا با دقت کل 23/91 درصد و ضریب کاپا 92/0 و شاخص شوری (1) با دقت کل 80 درصد و ضریب کاپا 74/0، بهترتیب بیشترین و کمترین دقت را در تفکیک کلاس‌های تغییر دارند. نتایج شناسایی وضعیت بیابان‌زایی حاکی از این است که تغییرات گسترده‌ای در ویژگیهای اکوژئومورفولوژی پهنۀ مطالعاتی رخ داده است، بهگونهای که 099/748 کیلومترمربع از مساحت منطقه، تحت تأثیر تغییر کاربری و کاهش توان اکولوژیک و بیولوژیک قرار دارد. گسترش فضایی آنها بیشتر منطبق بر محدوده‌های اطراف پلایا، مخروطهافکنههای کال‌شور و چشمهعلی و مناطق شمال و شمال غربی کویر است. در مجموع پهنۀ مطالعاتی در معرض بیابان‌زایی با ریسک بالا قرار دارد.
)