روند فزاینده بیابانیزایی در اقصی نقاط ایران، یکی از جدّیترین معضلات زیست محیطی، اقتصادی و اجتماعی است که کنترل آن از دغدغههای ملی محسوب میگردد. بنابراین ارزیابی عوامل موثر، شناسایی دامنه تاثیر آنها و مدلسازی رفتار بیابان میتواند در پیشبینی روند آتی و جلوگیری از گسترش بیابانزایی مفید واقع شود. لذا هدف از این پژوهش مدلسازی ژئومورفولوژیکی و پهنهبندی رخداد بیابانزایی حوضه کویر حاج علی قلی با استفاده از مدلهای آماری و تکنیک سیستم اطلاعات جغرافیایی است. بدین منظور ابتدا لایههای رقومی پارامترهای ژئومورفولوژی نظیر جنس مواد، واحدهای ژئومورفیک، کلاسهای فرسایشی، طبقات ارتفاعی، شیب و جهت شیب تهیه، و با لایه بیابانزایی منطقه تلاقی داده شد. پس از تشکیل پایگاه داده از طریق محاسبه مساحت واحدهای همگن، مبادرت به رابطهسنجی بین پارامترهای ژئومورفیک و طبقات بالفعل بیابانزایی گردید و مقادیر برآورد شدهی ضریب تبیین به عنوان دامنه تاثیر پارامترها در فرایند تخریب اراضی لحاظ گردید. نهایتاً جهت پهنهبندی رخداد بیابانزایی، لایههای رستری پارامترها براساس دامنه تاثیر و مدل گام به گام بایکدیگر تلفیق، و نتایج مورد ارزیابی دقت قرار گرفت. نتایج دربردارنده نقشه پهنهبندی منطقه مطالعاتی از پهنه خیلی شدید تا پهنه فاقد بیابانزایی میباشد، بطوریکه پهنه بیابانزایی خیلی شدید وسعتی معادل 32/482 کیلومترمربع (75/65 درصد) از تخریب اراضی فعلی را به خود اختصاص داده و امکان افزایش مساحت تا 85/2412 کیلومترمربع را دارد. پهنه بیابانزایی شدید نیز که 47/184 کیلومترمربع (14/25 درصد) از وسعت تخریب اراضی فعلی را در برگرفته، میتواند تا 92/3023 کیلومترمربع توسعه یابد. نتایج حاصل از اعتبارسنجی مدل و نقشه پهنهبندی، روند نزولی شاخص ارزیابی دقت را از پهنه خیلی شدید به پهنه فاقد بیایان-زایی نشان داده و بیانگر دقت لازم میباشد. در مجموع حوضه کویر حاج علی قلی از منظر تخریب اراضی بر مبنای پارامترهای ژئومورفیک یک اکوسیستم ناسالم بوده و دارای رفتار ناهنجار است که تنشهای ناشی از افزایش رخداد بیابانزایی را میتوان عامل اصلی ناسالمی سیستم و ناهنجاری رفتار آن برشمرد.
موسوی, سید حجت. (1397). مدلسازی و پهنهبندی رفتار بیابان براساس پارامترهای ژئومورفولوژیکی (مطالعه موردی: حوضه کویر حاج علی قلی). پژوهشهای ژئومورفولوژی کمّی, 3(3), 38-52.
MLA
سید حجت موسوی. "مدلسازی و پهنهبندی رفتار بیابان براساس پارامترهای ژئومورفولوژیکی (مطالعه موردی: حوضه کویر حاج علی قلی)". پژوهشهای ژئومورفولوژی کمّی, 3, 3, 1397, 38-52.
HARVARD
موسوی, سید حجت. (1397). 'مدلسازی و پهنهبندی رفتار بیابان براساس پارامترهای ژئومورفولوژیکی (مطالعه موردی: حوضه کویر حاج علی قلی)', پژوهشهای ژئومورفولوژی کمّی, 3(3), pp. 38-52.
VANCOUVER
موسوی, سید حجت. مدلسازی و پهنهبندی رفتار بیابان براساس پارامترهای ژئومورفولوژیکی (مطالعه موردی: حوضه کویر حاج علی قلی). پژوهشهای ژئومورفولوژی کمّی, 1397; 3(3): 38-52.